Redakcja czlowiek.infoLudzie łączą się w grupy, aby dążyć do wspólnych celów i osiągać korzyści, które normalnie są poza ich zasięgiem. Jednak bezkrytyczne podążanie za grupą może prowadzić do utraty tożsamości przez jej członków i dopuszczania się przez nich czynów niezgodnych z ich osobistymi normami moralnymi. Dlaczego będąc członkiem grupy łatwiej nam krzywdzić innych? Na to, jak i inne pytania, próbowali odpowiedzieć badacze z Massachusetts Institute of Technology.
Psychologia niemoralnych zachowań grupy
“Mimo że sprawiedliwość i moralny zakaz czynienia krzywdy innym są dla ludzi sprawami priorytetowymi, hierarchia tych wartości ulega zmianie, gdy pojawia się podział na nas i ich” – mówi Rebecca Saxe, doktor neurobiologii kognitywnej na MIT. “Grupa ludzi często podejmuje działania sprzeczne z osobistymi standardami moralnymi poszczególnych członków, spychając normalnie przyzwoite jednostki do masy popełniającej akty kradzieży, wandalizmu czy nawet przemocy fizycznej.”
Wpływ na tą zmianę ma kilka czynników. Będąc w grupie, ludzie czują się bardziej bezkarni, ponieważ mają poczucie większej anonimowości. Co więcej, osobiste poczucie odpowiedzialności za występki grupy jest o wiele mniejsze. Badacze z MIT skupili się na trzecim czynniku, który może wpływać na dynamikę grupy: hipotezie, że gdy ludzie są w grupie, tracą kontakt z własnymi przekonaniami i są bardziej skłonni robić rzeczy, które normalnie uznaliby za złe.
W badaniu, którego wyniki opublikowano niedawno w czasopiśmie NeuroImage, naukowcy zmierzyli aktywność części mózgu odpowiedzialnej za myślenie na temat własnej osoby. Okazało się, że u niektórych badanych, aktywność tego obszaru była znacznie mniejsza, gdy brali udział w konkurencjach grupowych, niż w przypadku konkurencji indywidualnych. Ci ludzie, w przeciwieństwie do tych, u których nie zanotowano spadku aktywności w tej części mózgu, byli bardziej skłonni do krzywdzenia współzawodników podczas zawodów.
“Nie jest to jedyny proces odpowiedzialny za konflikty pomiędzy grupami. Grupy promują anonimowość, zmniejszają odpowiedzialność osobistą i zachęcają do przedefiniowania krzywdzących czynów jako niezbędnych dla wyższego dobra. Mimo to, wyniki sugerują, że przynajmniej w niektórych przypadkach kontemplacja osobistych norm moralnych może pomóc stłumić wpływ mentalności tłumu” – mówi Mina Cikara, główna autorka badań z NeuroImage.
Adam J. Wichura
