Pierwsze geny określające płeć powstały 180 milionów lat temu

Chromosom Y, który odróżnia kobiety od mężczyzn na poziomie genetycznym pojawił dwukrotnie wśród ssaków około 180 milionów lat temu zupełnie niezależnie od siebie. Grupa naukowców pod kierownictwem prof. Henrika Kaessmanna (Center for Integrative Genomics oraz Swiss Institute of Bioinformatics) zdołała ustalić datę tych kluczowych zmian dla ewolucji ludzi oraz innych ssaków.

Różnica między płciami u ludzi i innych ssaków zależy od jednego elementu genomu: chromosomu Y. Występuje on tylko u mężczyzn, których genom składa się z chromosomów X i Y, natomiast u kobiet są to odpowiednio dwa chromosomy X. Innymi słowy, Y odpowiada za wszystkie morfologiczne i fizjologiczne różnice między mężczyznami i kobietami.

Ale nie zawsze tak było. Bardzo dawno temu X i Y były identyczne, aż Y u mężczyzn zaczął zmieniać się w stosunku do X. Z czasem Y skurczył się do takich rozmiarów, że obecnie zawiera zaledwie około 20 genów (X zawiera ponad 1000).

Badając próbki męskich tkanek różnych gatunków, szczególnie jąder, naukowcy uzyskali geny chromosomów Y trzech głównych grup ssaków: łożyskowców (ludzie, małpy, gryzonie, słonie), torbaczy (kangury, oposy) oraz stekowców (ssaki składające jaja, m.in. dziobak). W sumie zbadano próbki z 15 różnych rodzajów ssaków reprezentujących wymienione grupy. W badaniach ujęto również próbki pobrane od kur w celach porównawczych.

Badania pokazują, że ten sam gen określający płeć (SRY) u łożyskowców i torbaczy powstał u ich wspólnego przodka około 180 milionów lat temu. Inny gen, AMHY, odpowiedzialny za powstanie chromosomu Y u stekowców, pojawił się około 175 milionów lat temu. Oba geny, które według Henrika Kaessmanna biorą udział w rozwoju jąder, rozwinęły się niemal w tym samym czasie, ale w zupełnie niezależny od siebie sposób.

źródło: http://www.isb-sib.ch/